I stało się na trzeci dzień o poranku, że pojawiły się grzmoty i błyskawice, i potężny obłok na górze, i bardzo donośny dźwięk szofaru. A cały lud, który był w obozie zadrżał. Mosze wyprowadził lud z obozu w stronę [chwały] Boga i stanęli u podnóża góry. Góra Synaj cała dymiła, ponieważ objawiła się na niej w ogniu Obecność Boga, dym wzeszedł jak dym z pieca i cała góra bardzo się trzęsła. Głos szofaru rozchodził się i nasilał coraz bardziej. Mosze mówił, a Bóg odpowiadał mu głosem. Bóg objawił się na górze Synaj, na szczycie góry. I Bóg wezwał Moszego na szczyt góry, a Mosze wspiął się. Bóg powiedział do Moszego: Zejdź i ostrzeż lud, aby nie przedarli się do Boga, by zobaczyć, bo wielu z nich zginie. Także koheni, którzy [zazwyczaj] zbliżają się do Boga, muszą się przygotować, aby Bóg ich nie zniszczył. Mosze powiedział do Boga: Lud nie może wejść na górę Synaj, ponieważ Ty nas ostrzegłeś, mówiąc: 'Odgrodźcie górę i uświęćcie ją'. Bóg mu odpowiedział: Wejdź tylko ty i z tobą Aharon. A koheni i lud niech nie przedzierają się, żeby wejść do Boga, aby ich nie zniszczył. Mosze zszedł do ludu i przekazał im [to].

Bóg powiedział wszystkie te słowa, [aby synowie Jisraela odpowiedzieli. Powiedział:]

Tora, Szemot, od 19:16 do 20:1

"Aseret hadibrot - Dziesięć Przykazań - to dosłownie Dziesięć Oświadczeń, Dekretów Boga. Dibur oznacza tu Boską mowę (por. Jirmija 5:13). Świat został stworzony przez Asara maamarot - Dziesięć Boskich Wypowiedzeń, a Prawo Tory zostało nadane poprzez Aseret hadibrot - Dziesięć Boskich Oświadczeń (Szemot 34:28)"^[1].

Judazim naucza, że "Aseret hadibrot było dane na dwóch tablicach, po pięć przykazań wypisanych na każdej z tablic. Pierwsza tablica zawierała przykazania mówiące o relacji pomiędzy Bogiem a człowiekiem (bein adam leMakom), a druga tablica o relacji pomiędzy człowiekiem, a jego bliźnim (bein adam lechawero)"^[2]. I taki układ jest prezentowany na stronie www.dekalog.pl.

"Odnośnie do samego układu przykazań na tablicach niektórzy rabini uczą, że każda tablica zawierała wszystkich Dziesięć Przykazań. Słowa w Szemot 32:15: 'Tablice były zapisane z obu stron. Zapisane z jednej strony na drugą stronę' oznaczają, iż tekst Dziesięciu Przykazań był zapisany na jednej i na drugiej stronie tablic (Szir Haszirim Raba 5:10)"^[3]. Natomiast "... najnowsze badania wskazują, że mamy do czynienia z dwiema kopiami tego samego dokumentu! Dlaczego? Ponieważ starożytne traktaty zawsze były zapisywane w dwóch egzemplarzach, a kopia była umieszczana w świątyni narodu poddanego. [...] Obydwie tablice z przykazaniami miały zostać złożone w Arce Przymierza, w Miejscu Najświętszym Świątyni [...] Wszechmocny jest Boskim świadkiem zawartego przez siebie przymierza, dlatego jeden egzemplarz umowy należał do narodu, a drugi - symbolicznie - do Niego"^[4].

"Każdy naród posiada jakiś system społeczno-prawny, lecz ten nadany Izraelowi jest unikalny. Kline wykazuje, że struktura dokumentów Przymierza, a szczególnie 20 rozdziału II Księgi Mojżeszowej i całej Księgi V (która zawiera rozszerzony traktat Przymierza, dany Izraelowi przed wejściem do Kanaanu), odpowiada strukturze innych dokumentów tego rodzaju, zawieranych od XV wieku. p.n.e. Co więcej, wykazał on, iż struktura ta niesie z sobą wiele znaczeń rozszerzających nasze zrozumienie całej Biblii. Były one oczywiste dla pokolenia, które otrzymało Torę, lecz dla współczesnych czytelników pozostają ukryte. Kardynalna zasada interpretacji Biblii mówi, że należy to czynić zgodnie z historycznym znaczeniem tekstu, biorąc pod uwagę fakt, że został on napisany do czytelnika współczesnego autorom. Jest to jedyny czynnik obiektywny chroniący nas przed dowolnym rozumieniem Pisma.
Prawdziwe znaczenie tekstów biblijnych odkrywamy dzięki odczytaniu ich w oryginalnym języku oraz właściwym kontekście kulturowym - zresztą, jedno z drugim jest nierozerwalnie związane"^[5].

"Oświadczenia Boga są uporządkowane w jasny sposób, przechodząc od spraw Boskich, do ludzkich, a w każdej grupie wypisane są według hierarchii ważności. Najpierw są obowiązki wobec Boga: uznanie Jego Jedyności, szanowanie Jego Imienia, świętość Szabatu i szacunek dla rodziców, który w naturalny sposób wynika z szacunku do Boga. Etyczne zakazy są uporządkowane w logicznej hierarchii: życie, rodzina, prawo własności, wiarygodność ludzkich słów i ostatnie - zakaz pożądań, dotyczący grzechu, który wydaje się nie zasługiwać na uwagę i karę, ale jest to zakaz najgłębszy etycznie - zakaz pożądania stanowi bowiem pierwszą ochronę przeciwko przekraczaniu innych przykazań. Rabin Samson Rafael Hirsch uczy, że przykazanie, które odnosi się do tak subtelnej rzeczy, jak ukryte myśli człowieka, dowodzi Boskiego pochodzenia Aseret hadibrot"^[6].

"Na temat nieporozumień co do podziału przykazań na tablicach Ibn Ezra pisze: 'Są tacy, którzy twierdzą, że pierwsze zdanie: Ja jestem Haszem, twój Bóg, który wyprowadziłem cię z ziemi egipskiej nie należy do przykazań"^[7]. "Werset ten nie ma formy oświadczenia, lecz przykazania, nie oznacza on: Ja, Haszem, jestem twoim Bogiem, lecz: Ja, Haszem, mam być twoim Bogiem. W taki właśnie sposób postuluje on jako podstawę naszej relacji z Bogiem to, co nasi mędrcy nazwali kabalat Ol Malchut Szamajim - 'przyjęciem Jarzma Królestwa Nieba'. (r. Hirsch)"^[8].

"Niektórzy mówią, że werset 20:3 - Nie wolno ci mieć innych bogów oprócz Mnie jest pierwszym przykazaniem, a werset 20:4 - Nie wolno ci zrobić sobie figury jest już drugim przykazaniem. Jest to opinia niewłaściwa, ponieważ oba wersety dotyczą tego samego tematu. Pierwszy werset odnosi się do skrytego uznania innego bóstwa, a drugi mówi o czczeniu bożka otwarcie. Pierwszy mówi o wierze, a drugi o czynie"^[9].

Sądzę, że drugie przykazanie mówi o zakazie fetyszyzmu i o zakazie idolatrii, co razem mówi nam o tym, że Bóg jest tylko Jeden. Zasadnicza różnica pomiędzy idolatrią i fetyszyzmem tkwi w tym, że idol jest wyobrażeniem bóstwa, fetysz zaś samym bóstwem - jego wcieleniem.

Fetysz (fr. fétiche = bożyszcze, z port. feitiço = czary) to w religiach pierwotnych uważany za wcielenie bóstwa przedmiot naturalny (np. kamień, drzewo, zwierzę, strumień) lub wytworzony (np. figurka, bransoleta, wisiorek); fetyszowi przypisywano magiczną moc, z tego powodu otaczany był religijną czcią (fetyszyzm), mającą zjednać ludziom jego przychylność. I tego zabrania werset 3.

Idolatria, lub inaczej idololatria to wyraz pochodzący od gr. eidolateria, oznaczający (wg "Słownika Wyrazów Obcych") oddawanie boskiej czci idolom, wyobrażeniom lub symbolom bóstw. Idol zaś, to słowo pochodzące od gr. eidolon - 'podobizna'. W swoim podstawowym znaczeniu określa wyobrażenie bóstw (posążek, obraz itp.) będące przedmiotem kultu. "Polski Słownik Judaistyczny" zawiera następującą definicję idolatrii: "Bałwochwalstwo; idolatria (hebr. awoda zara) - zabronione przez Dziesięcioro Przykazań (nawet dla ratowania życia), uważane w tradycji żydowskiej za najbardziej poniżający, ciężki grzech"^[10]. Dokładnie tego zabrania werset 4. Co warte podkreślenia tłumacze Septuaginty użyli w wersecie 4. (nie uczynisz sobie 'podobizny') słowa eidolon.

Zarówno z idolatrią, jak i z fetyszyzmem problem jest poważny. Na czym on polega? "Jak jest dokładniej wytłumaczone w wersecie Szemot 20:5, uznanie Boga wyklucza możliwość jakiegokolwiek oddawania boskiej czci komukolwiek innemu. [...] umieszczenie jakiejś boskości obok Boga jest równoznaczne z całkowitym unieważnieniem samej koncepcji Boga..." (komentarz do Drugiego Przykazania, Tora, Szemot, s. 194). Adoracja poprzez atencję, wielbienie, oddawanie czci, modlenie się i tym podobne, to cześć należna tylko Bogu Jedynemu - niech Imię Jego będzie błogosławione. Skierowanie adoracji w kierunku rzeźb, obrazów, świętych, patronów, relikwii i innych przedmiotów, czy osób, nie jest oddawaniem chwały Bogu.

"Inni twierdzą, że słowa wersetu 20:14: Nie wolno Ci pożądać domu twojego bliźniego, stanowią dziewiąte przykazanie, a dalsza część tego wersetu: nie wolno ci pożądać żony twojego bliźniego itd. jest dziesiątym przykazaniem. Opierają swój pogląd na tym, że Bóg powiedział dwa razy: Nie wolno Ci pożądać, ponieważ są dwa rodzaje pożądania. Jedno jest pożądaniem związanym z czynem, jak kradzież, i o takim jest mowa w Szemot 34:24 - nikt nie będzie pożądał twojej ziemi, gdy pójdziesz pokazać się przed Bogiem (w znaczeniu: nikt ci jej nie ukradnie, gdy pójdziesz na święto do Jerozolimy). Jednak inne niż dom przedmioty pożądania wymienione są dopiero po słowach: nie wolno ci pożądać żony twojego bliźniego! Dlaczego Bóg miałby wspominać kradzież tylko w odniesieniu do domu, a nie w odniesieniu do innych przedmiotów? W Szemot Bóg powiedział: Nie wolno Ci pożądać domu twojego bliźniego, nie wolno ci pożądać żony twojego bliźniego, a w Dewarim 5:18 kolejność jest odwrócona, najpierw jest powiedziane: nie wolno ci pożądać żony twojego bliźniego. Jeśli według opinii odstępców od wiary to drugie z zapisanych w Szemot 'nie wolno ci pożądać' odnosi się do pożądania jedynie w sercu, w tym przypadku w Dewarim, gdy Mosze odwrócił kolejność zdań, oznaczałoby to, że nie wolno kraść żony bliźniego"^[11].

Pożądanie żony bliźniego jest cudzołożeniem dokonanym w sercu (jakby już dokonanym czynem) - tak naucza Jeszua z Nazaretu^[12]. Pożądanie czyjegoś domu w duchowym wymiarze wygląda także jak grzech wykonany. Dlatego takim samym grzechem jest pożądanie rzeczy, co osób. Z tym, że uskuteczniony grzech pożadania bywa innym przestępstwem (zupełnie innym grzechem) w zależności od obiektu pożądania: kradzieżą (w przypadku rzeczy), tudzież cudzołożeniem (w przypadku cudzej małżonki). Te przestępstwa trzeba rozrożnić (co też czyni Tora w wyraźny sposób), a nie przykazanie o pożądaniu!

Aseret hadibrot stanowi najbardziej znany na świecie wzorzec moralności. "Do tej pory wydawało się dziwne, że Bóg umieścił Szabat w centrum swojej wzniosłej listy przykazań - w miejscu dotyczącym najświętszych wymiarów moralności. Jak to jest, że pośród nich nagle pojawia się przykazanie o charakterze rytualnym? Teologia chrześcijańska podaje całe spektrum odpowiedzi na to pytanie, od (1) dyspensacjonalistów, którzy utrzymują, że przykazania te nie są obligatoryjne dla chrześcijan, ponieważ 'nie są już pod prawem, ale pod łaską'; Duch Święty wytwarza w nich zatem pewną moralność paralelną do przykazań, zwaną 'prawem (zakonem) Chrystusowym', do (2) adwentystów, twierdzących, iż przykazanie o Szabacie dotyczy moralności w takim samym stopniu, jak dziewięć pozostałych i wiąże się ściśle ze stworzeniem świata".
[...]
"Jednak przede wszystkim Szabat jest integralną częścią traktatu zawartego między Bogiem a Izraelem i chociaż z chrześcijańskiego punktu widzenie można temu świętu nadać najwspanialsze znaczenia (zarówno w sensie religijnym, jak i humanitarnym), to jednak przede wszystkim należy je rozumieć w kontekście przymierza.
[...]
W starożytnych traktatach centralna część umowy nosiła symbol lub znak króla-suzerena [...]"^[13].

Powiedział Bóg do Moszego: A Ty powiedz synom Jisraela: 'Ale przestrzegajcie Moich Szabatów. Bo to jest znak pomiędzy Mną a wami na wasze pokolenia, abyście wiedzieli, że Ja jestem Bogiem, który was uświęca. Będziecie przestrzegali Szabatu, bo jest on dla was święty, ten, który go zbeszcześci, musi ponieść śmierć, bo każdy, który wykonuje w [Szabat] zakazane czynności, będzie odcięty od swojego narodu. Sześć dni powszednich będziesz wykonywał prace, a w sobotę będzie [dzień] całkowitego zaprzestania [prac], oddzielony dla Boga. Każdy, kto wykonuje prace w dzień Szabatu, musi ponieść śmierć'. Synowie Jisraela będą przestrzegać Szabatu, aby czynić Szabat przez ich pokolenia wiecznym przymierzem. Pomiędzy Mną a synami Jisraela jest to znak na zawsze, bo w sześć dni uczynił Bóg niebo i ziemię", w siódmym dniu zaprzestał tworzyć i skierował się ku duchowości. Gdy skończył mówić do Moszego na górze Synaj, dał mu dwie Tablice Świadectwa. Kamienne tablice napisane słowem Boga" ^[14].

Szabat jest znakiem przymierza Boga z Izraelem, tak, jak tęcza jest znakiem przymierza z Noem:

Ustanawiam moje przymierze z wami - nie będzie więcej zgładzone całe stworzenie przez wody potopu; nie będzie więcej potopu na zniszczenie ziemi. I powiedział Bóg: To jest znak przymierza na pokolenia, na wieki, który Ja daję pomiędzy mną a wami i pomiędzy wszystkimi żywymi stworzeniami, które są z wami. Położyłem Moją tęczę na obłoku i będzie znakiem przymierza pomiędzy mną a ziemią^[15].

A obrzezanie znakiem przymierza z Abrahamem:

I powiedział Bóg do Awrahama: A Ty - strzeż Mojego przymierza. To jest Moje przymierze, którego będziecie strzegli, pomiędzy Mną i pomiędzy wami i pomiędzy twoim potomstwem po tobie: każdy męski potomek u was [będzie] obrzezany. Obrzezajcie wasze napletki. Będzie [to] znakiem przymierza pomiędzy Mną i pomiędzy wami. Ósmego dnia [życia] będzie obrzezany u was każdy męski [potomek]^[16].

"Aseret hadibrot są zapisane w Torze dwukrotnie: w Szemot w rozdziale dwudziestym i w Dewarim w rozdziale piątym. Pomiędzy tymi dwoma zapisami istnieją pewne różnice co do użytych słów, ale obie wersje Dziesięciu Przykazań były wypowiedziane przez Boga jednocześnie, a Talmud określa to jako 'coś, czego wypowiedzenie przekracza zdolność ludzkiej mowy, a usłyszenie tego przekracza zdolność ludzkiego ucha' (Szewuot 20b, Rosz Haszana 27a).
Te odmienne sformułowania uczą różnych aspektów micwot [przykazań - AS], np. w Szemot napisane jest o Szabacie zachor 'pamiętaj' - co odnosi się do pozytywnych micwot związanych z Szabatem, a w Dewarim napisane jest szamor 'przestrzegaj' - co odnosi się do zakazów w Szabat. W Dewarim 5:16, w piątym przykazaniu, mówiącym o czczeniu rodziców, znajdują się słowa: 'aby było ci dobrze', a nie ma tych słów w Dziesięciu Przykazaniach w Szemot. Rabini wyjaśniają to tym, że pierwsze tablice przykazań były przeznaczone do rozbicia (Bawa Kama 55a)"^[17].

Jednocześnie "Rabini podkreślają (Mechilta, Szewuot 20b), że słowa 'pamiętaj' i 'przestrzegaj' zostały wypowiedziane jednocześnie. Wypowiadanie dwóch wyrazów jednocześnie jest cudownym, ponadludzkim działaniem, żadne usta nie moga tego dokonać i żadne ucho usłyszeć. Nasi rabini tłumaczą, że mimo, iż Bóg wymówił te słowa w jednej wypowiedzi, Jisrael usłyszał dwa przykazania. W związku z tym Jisrael wychwala Wszechmogącego: 'Raz przemówił Bóg, dwa razy to usłyszałem - potęga należy do Boga' (Tehilim 62: 12)"^[18].

Najistotniejsza różnica pomiędzy oboma zapisami Aseret hadibrot dotyczy uzasadnienia wprowadzenia Szabatu jako znaku przymierza z Izraelem. W Szemot uzasadnienie to brzmi:

Gdyż w sześciu dniach stworzył Wiekuisty niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich, a odpoczął dnia siódmego. Przeto pobłogosławił Wiekuisty dzień siódmy i poświęcił go.

Tora, wydanie przedwojenne.

Natomiast w czwartym przykazaniu w księdze Dewarim czytamy:

A pamiętaj, żeś niewolnikiem był w ziemi Micraim i wywiódł cię Wiekuisty, Bóg twój, ztamtąd ręką przemożną, i ramieniem wyciągniętem, a przeto przekazał ci Wiekuisty, Bóg twój obchodzić dzień Sobotni!

Tora, wydanie przedwojenne.

Czy te uzasadnienia sobie nie przeczą? Jeśli Szabat istniał od stworzenia świata, to pojawia się pytanie: czy mógł zostać dany za znak Izraelowi dopiero na Synaju? Bo, że tak było czytam wyraźnie:

Potem na górę Synaj zstąpiłeś i rozmawiałeś z nimi z nieba; i dałeś im przepisy słuszne, wskazówki niezawodne, prawa dobre i przykazania. I Twój święty szabat im oznajmiłeś, i przez sługę Twego, Mojżesza, nadałeś im przykazania, przepisy i Prawo.

Nehemiasz 9:13 BT

Są tacy, którzy twierdzą, że cały dekalog (z Szabatem włącznie), jako podstawa norm moralnych, istniał już w Ogrodzie Eden i obowiązywał zawsze całą ludzkość. Jeśli zatem odpoczynek Szabatu jest przykazaniem moralnym, sięgającym Edenu, to pojawia się jeszcze problem innej natury. Czy Adam wiedział co to jest praca? "Tora już wcześniej mówiła, że drzewa w Ogrodzie rosły same, nie potrzebując opieki człowieka (1:12)"^[19]. Czy mógł więc przestąpić Szabat?

"Pełne zrozumienie istoty grzechu pierwszego człowieka stworzonego przez Boga z pewnością przekracza nasze możliwości pojmowania. Nie zwalnia nas to jednak z obowiązku podjęcia umysłowego wysiłku, byśmy potrafili przyjąć przynajmniej pewną część nauki, jaka z grzechu tego wypływa. [...] Czy Adam miał wolną wolę zanim zgrzeszył? Jest oczywiste, że nie miał jacer hara (skłonności do złego). Sama Tora to podkreśla. Raszi mówi wprost: 'Jacer hara wkroczyła w niego dopiero wówczas, gdy zjadł z drzewa i poznał różnicę pomiędzy dobrem a złem'"^[20].

Mamy oto człowieka, który mieszka w ogrodzie Eden i posiada jedno przykazanie - zakaz spożycia owocu z "Drzewa Poznania dobra i zła" (Bereszit, 2:17). Jak więc Adam zgrzeszył, skoro nie miał jeszcze skłonności do zła? Czy przykazania dekalogu byłyby przezeń zrozumiałe w takiej sytuacji? Czy wiedziałby np. czym jest cudzołóstwo lub wydanie fałszywego świadectwa? "Został on stworzony z prawą naturą [7 - Kohelet 7:29], bez żadnej skłonności ku złu. 'Ja' Adama pragnęło wyłącznie dobra. A więc w jaki sposób grzech mógł go przyciągnąć? Tylko pod warunkiem, że przyszedł do niego z zewnątrz, mówiąc: 'Powinieneś to zrobić'. [...] 'Kobieta spostrzegła, że drzewo (...) budzi pragnienie zdobycia zrozumienia [lehaskil]' - zrozumienia wielkości Boga - i objawienia, które nastąpiłoby, jak myśleli oboje, gdyby pokonali większe wyzwania, jakie stanęłyby przed nimi na niższym poziomie duchowości. To było kuszenie, które przyszło z zewnątrz, czyli w drugiej osobie, w formie 'powinieneś to zrobić', 'prawda i miłość Boga wymaga od ciebie, abyś to zrobił'. To może być grzech, myśleli, ale będzie to grzech dla chwały Nieba"^[21]. Słowem, człowiek chciał pomóc Bogu.

W analogicznej sytuacji znajduje się później Jeszua z Nazaretu. Ewangeliści sprawozdają, że Jeszua po chrzcie został namaszczony Ruach Ha Kodesz (Duchem Świętym), o czym sam mówi do zgromadzonych w synagodze w Nazarecie, cytując proroctwo Izajasza. W Psalmie 2., w którym czytamy o Pomazańcu Boga (werset 2), odnajdujemy też proroctwo mówiące o tym, że nastąpi moment, gdy zostanie ogłoszone postanowienie Pana wobec Mesjasza (werset 7): 'Tyś Synem moim, Ja Ciebie dzisiaj zrodziłem'. Niektórzy bibliści umiejscawiają ten moment podczas namaszczenia Jeszui Duchem Świętym po chrzcie. Co więcej, dają się słyszeć głosy, że tekst ewangelii synoptycznych pierwotnie cytował dosłownie Psalm 2:7, a konkretnie, że Bat Kol (głos Boży) wypowiada słowa tego wersetu. Psalm ten zachęca Pomazańca: 'Żądaj ode Mnie, a dam Ci narody w dziedzictwo i w posiadanie Twoje krańce ziemi (Psalm 2:8)'. Jeszua wiedział zatem, że jako wybrany Boży jest adresatem obietnicy otrzymania władzy nad całą ziemią. Szatan proponując Jeszui władzę nad królestwami całego świata w zamian za oddanie mu pokłonu składa mu taką samą propozycję jak Adamowi: 'powinieneś to zrobić'. Jednak ten drugi 'Adam' zna błąd pierwszego i nie 'pomaga' Bogu kosztem zejścia poziom niżej - on wznosi się z poziomu niższego o poziom wyżej.

Napisałem o tym, gdyż wedle żydowskiej tradycji Bóg stworzył imię Mesjasza zanim stworzył świat. Myśl ta oddana jest przez Kefę (Piotra) w następujących słowach: "Bóg znał Go przed założeniem wszechświata, ale objawił go w acharit-hajamim (końcu dni) ze względu na was"^[22].

W ten sposób wróciliśmy do rozpoczętego wątku, gdyż analogicznie jest z Szabatem. W opisie stworzenia świata (Bereszit 2:3) czytamy: "Pobłogosławił Bóg siódmy dzień i uświęcił go. Bo w nim zaprzestał wszelkich Swoich czynności, które Bóg stworzył do wykonania". W komentarzu Pared Lauder do słów:

[Mosze] powiedział im: To powiedział Bóg - jutro jest [dzień] całkowitego zaprzestania [pracy], święty Szabat dla Boga [...]
Spójrzcie - Bóg dał wam Szabat, dlatego daje wam w piątek pożywienie na dwa dni.

Szemot 16:23,29

czytamy:
"I nie jest to tylko przykazanie, ale dar, który nie został dany żadnemu innemu narodowi, tylko wam, jak mówią nasi mędrcy: '[Bóg powiedział] Mam dobry dar w Moim skarbcu, nazywa się Szabat, i chcę go dać Jisraelowi' (Szabat 10b). Również w porządku modlitw mówionych na Szabat znajdują się słowa: 'A nie dałeś go [innym] narodom ziemi (...) i w pokoju [Szabatu] nieobrzezani nie znajdą odpoczynku' i jest też napisane: 'Synowie Jisraela będą przestrzegać Szabatu, aby czynić Szabat przez ich pokolenia wiecznym przymierzem' (Szemot 31:16)..."^[23].

Potem na górę Synaj zstąpiłeś i rozmawiałeś z nimi z nieba; i dałeś im przepisy słuszne, wskazówki niezawodne, prawa dobre i przykazania. I Twój święty szabat im oznajmiłeś, i przez sługę Twego, Mojżesza, nadałeś im przykazania, przepisy i Prawo.

Nehemiasz 9:13 BT

Idea Szabatu zostanie dopiero wówczas właściwie zrozumiana, jeśli przyjmiemy do wiadomości fakt, że obok Szabatu cotygodniowego istnieją również Szabaty roczne, pełniące, taką samą rytualną funkcję, co sobota.

Dałem im moje prawa i obwieściłem moje nakazy, które gdy człowiek zachowa, żyć będzie. Dałem im także szabaty, aby były znakiem między Mną a nimi, aby poznano, że Ja jestem Pan, który ich uświęca.
[...]
Święćcie też moje szabaty, które niech będą znakiem między Mną a wami, aby poznano, że Ja jestem Pan, Bóg wasz.

Ez. 20:11-12,20

"Każdego tygodnia zasiada tedy Bóg szabatu na swoim tronie jako Stworzyciel, my zaś jako słudzy Go otaczamy, pozbawieni naszej potęgi i naszego prawa do sprawowania zleconej nam i użyczonej każdorazowo na cześć dni władzy. I oto w Dzień Pojednania, który jest szabatem roku, jednym wielkim rocznym szabatem, również składamy nasza potęgę i naszą władzę u stóp Bożego Tronu. Także i ten szabat bowiem ma dla nas ten sam sens, przeto musimy odjąć nasze ręce od jakiejkolwiek pracy, nasz twórczy umysł zaś uwolnić od służenia ciału i materii. Oto teraz Bóg znowu siedzi na tronie jako Stworzyciel. I oto my znów stoimy wokoło z naszymi opuszczonymi luźno rękami. Przede wszystkim jednak leży złożona nasza praca. Czeka na ocenę.
[...]
Przed tym właśnie tronem Boga, albo - co na jedno wychodzi - przed tron tego Boga przyprowadza nas święto Jom Kipur. Oto jest szabat. Dzień najgłębszej powagi, ale bez jakiegokolwiek niepokoju. Dzień twórczy, dosłownie twórczy - on bowiem urzeczywistnia do końca tę konstrukcję, którą wznosi w nas samych każdy z poszczególnych cotygodniowych dni szabatowych; dopełnia on tę budowlę w każdym szczególe aż do najmniejszej cząstki"^[24].

Kraków, Erew Rosz HaSzana 5766

Andrzej Sikora

PRZYPISY:

[1] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 184.
[2] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 188.
[3] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 190.
[4] Daniel Juster, Powrót do korzeni, Wydawnictwo "Sofer", Kraków 1999, s. 29.
[5] Daniel Juster, Powrót do korzeni, Wydawnictwo "Sofer", Kraków 1999, ss. 23-24.
[6] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 190.
[7] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 188.
[8] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 192.
[9] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 188.
[10]Polski Słownik Judaistyczny, t. 1, s. 140).
[11] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 188.
[12] (Mat. 5:28): "...mężczyzna, który choćby tylko spojrzy na kobietę, aby ją pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu", Nowy Testament Przekład Żydowski, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 2004, s. 37,
[13] Daniel Juster, Powrót do korzeni, Wydawnictwo "Sofer", Kraków 1999, ss. 29-30.
[14] Tora, Szemot, 31:12-18, Pardes Lauder, Kraków 2003, ss. 356,362.
[15] Tora, Bereszit, 9:11-13, Pardes Lauder, Kraków 2001, s. 62.
[16] Tora, Bereszit, 17:9-12, Pardes Lauder, Kraków 2001, s. 100.
[17] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 188.
[18] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 203.
[19] Tora, Bereszit, Pardes Lauder, Kraków 2001, s. 20.
[20] rabi Elijahu E. Dessler Pożdaj prawdy, eseje o księgach Bereszit i Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 12.
[21] rabi Elijahu E. Dessler Pożdaj prawdy, eseje o księgach Bereszit i Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, ss. 13-15.
[22] Pierwszy List Kefy (Piotra) 5:28 Nowy Testament Przekład Żydowski, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 2004, s. 1001.
[23] Tora, Szemot, Pardes Lauder, Kraków 2003, s. 156.
[24] Rabin Simon Philip De Vries Mzn., Obrzędy i symbole Żydów, Wydawnictwo WAM, Kraków 2001, s. 156.

[an error occurred while processing this directive]